بررسی نقش کلنل محمدتقی خان پسیان در نبرد همدان علیه قوای قزاق و نیروهای بیگانه در جنگ بین الملل اول (1292- 1296ش/1914-1918م)

میدان های بزرگ زمینه ساز مناسبی برای ظهور استعدادها و شخصیت های بزرگ می باشند. جنگ جهانی اول فرصتی برای درخشش افرادی چون محمدتقی خان پسیان فراهم کرد. در دوران جنگ جهانی اول محمدتقی خان در همدان مأموریت داشت تا به عنوان رییس ژاندارمری این شهر امنیت همدان را تضمین کند. محمدتقی خان بنا بر وظیفه ای که داشت به ناچار قزاق های روسی را که مرتکب اعمال زشت در همدان می شدند از شهر بیرون کرد. این اتفاق به طبع روس ها خوش نیامد و آنها دست به لشکرکشی به همدان زدند. از آنجا که دولت مرکزی ایران خود را بی طرف می پنداشت در این امور دخالتی نکرد. محمدتقی خان و یارانش به ناچار خود دست به مقابله با روس ها زدند و در نتیجه درگیری های متعددی بین طرفین به وقوع پیوست که در آخر مجاهدین ایران شکست خوردند. بررسی نقش محمدتقی خان در این مبارزات بیانگر موضوع پژوهشی است که نشان می دهد وی عامل اصلی تحریک ملیون همدان علیه تجاوزات روس ها در این شهر می باشد. چرا که روس ها مدتها بود در همدان حضور داشتند و مرتکب این اعمال زشت می شدند اما حرکت قاطع ای توسط مردم همدان برای مقابله با آنان نشده بود. در ادامه درگیری ها و شکست و متواری شدن محمدتقی خان و مجاهدین باز هم دیده می شود که مردم از ایستادگی در برابر روس ها سر باز می زنند. تاریخ این دوران نشان می دهد که تنها در برحه ی زمانی حضور محمدتقی خان در همدان، مردم همدان انگیزه ی نبرد با روس ها را پیدا کردند و آن از رهبری درست افکار ملّی، توسط شخصیتی بزرگ چون محمدتقی خان پسیان در شرایط سخت جنگی خبر می دهد این پژوهش سعی بر آن دارد که با توجه به منابع دست اول و همچنین اسناد و روزنامه های دوران جنگ مذکور چگونگی حادث شدن این تهییج ملی توسط محمدتقی خان و مبارزه های وی را به اثبات برساند.